استانداردهای طراحی سالن های آمفی تئاتر و فضاهای جانبی

نشریه ضوابط طراحی آمفی تئاتر :

امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، سطح توقع مردم از ساخت انواع بناهای فرهنگی مانند سالن های سینما، فرهنگسراها، سالن های آمفی تئاتر و … بیشتر شده است. از آنجا که ساخت این بناها هم زمانبر و هم پرهزینه می باشد، امکان تغییر بنا به طور سالانه وجود ندارد.

بنابراین می بایست این نوع از بناها را به گونه ای طراحی کرد که حداقل چندین سال قابل استفاده باشند و طراحی آن در مدت زمان کم قدیمی نشود. بنابراین، طراحی سالن های فرهنگی مانند طراحی آمفی تئاتر به صورت حرفه ای و جامع بسیار دارای اهمیت است. همانطور که می دانید یک سالن آمفی تئاتر از بخش های مختلفی تشکیل شده است که در این مقاله به بررسی نحوه طراحی آمفی تئاتر می پردازیم.

هر همایش و سخنرانی نیاز به یک فضای مناسب بر انجام اینگونه امور دارد و سالن آمفی تئاتر یکی از فضاهای محبوب برای این عملکرد است. در طراحی سالن آمفی تئاتر ایجاد تعادل بین ظرفیت برای چیدن حداکثر صندلی مورد نیاز، دید و شنود مناسب، گردش آسان در سالن و داشتن سیستم های امنیتی و ایمنی بسیار حائز اهمیت است.

اصول و ضوابط طراحی آمفی تئاتر بسیار پیچیده است و استانداردهای مورد نیاز آن، طراحی سالن آمفی تئاتر را تبدیل به یکی از پر چالش ترین موضوعات طراحی داخلی کرده است.

یک سالن آمفی تئاتر استاندارد، از محل هایی چون سالن ورودی و محل انتظار، سالن اجرا، فضاهای خدماتی پشت صحنه، اتاق نور و صدا، اتاق استرحت و … تشکیل شده است و چون در ایران از سالن های همایش به صورت چند منظوره استفاده می شود نوع صندلی و یا حتی ابعاد این فضاها ممکن است متفاوت باشد.

بی شک عمر بنای یک آمفی تئاتر یا سالن همایش از چهل سال بیشتر است و قطعا مسئولان هر سازمان یا بخش اداری به فکر بازسازی و نو کردن تجهیزات این سالن ها می افتند تا با گذشت زمان بتوانند بهترین استفاده را از آنها ببرند.

طراحی و اجرای آمفی تئاترها

نکاتی درباره استاندارد صندلی آمفی تئاتر

فاصله ردیف صندلی ها

اندازه فاصله ردیف صندلی ها به دو عامل بستگی دارد:

اندازه صندلی

حداقل فاصله جهت عبور تماشاچیان

اندازه و ابعاد صندلی تئاتر

اگر راحتی صندلی برای کارفرما از اولویت بالایی برخوردار باشد، باید به عرض خاص و فضایی که توسط بازوها یا دسته های صندلی در نظر گرفته می شود، توجه ویژه‌ای داشت تا اندازه واقعی آن مشخص شود.

طراحی طبقه

زمانی که صحبت از ابعاد صندلی ها در یک سالن آمفی تئاتر می شود، راحتی صندلی ها تحت تأثیر نوع طراحی کف سالن نیز قرار می گیرد. کف شیب دار یا مسطح به فرد اجازه می دهد تا زانوها و پاهای خود را در حداقل فاصله ردیف قرار دهد.

همچنین فرد می تواند از فضای باز زیر صندلی خود و فضای آزاد ایجاد شده توسط پشتی صندلی استفاده کند؛ البته این فضای آزاد با افزایش شیب کف زمین، کم می شود.

خط عمود صندلی

یکی از دستورالعمل‌های ایمنی جهت رعایت استاندارد صندلی آمفی تئاتر این است که هنگام طراحی و نصب صندلی‌ها باید به خط عمود و فاصله میدان دید تماشاگران مخصوصاً در زمانی که کف سالن صاف است را رعایت کرد.

معماری سالن آمفی تئاتر

در یک مجموعه فرهنگی، فضاهای معماری مورد نیاز و پیشنهادی به شرح زیر می باشند :

راهروها و فضاهای دسترسی افقی و عمودی ( راه پله ها، رمپ ها، پله های برقی، آسانسورها و …)

لابی ، پذیرش و فضاهای انتظار

سرویس ها و اتاق نظافت (خانه داری)

غذاخوری های ایستاده یا نشسته (سرد و گرم) – لانژ

آماده سازی غذا ، آبدارخانه و مهمانداری

کافی شاپ ، کافی نت و دفتر فنی

اتاق سیگار

نمازخانه

اتاق های CIP ، VIP و استراحت با دسترسی مستقیم به سن

فضاهای نمایشگاهی ، نگارخانه و گالری ، کتابخانه و فضای مطالعه

دفاتر اداری ( مدیریت ، مالی ، کارمندان و …)

سالن های همایش چند منظوره و جلسات

سالن های کنفرانس

کلاس ها و کارگاه های آموزشی

سینمای اختصاصی (VIP)

فضاهای خاص مانند اتاق مصاحبه و خبرنگاران، اتاق گریم، اتاق استراحت و …

کلیه فضاها می بایست علاوه بر در نظر داشتن تعداد همزمان حضور میهمان و تردد در شرایط اضطراری ، قابلیت دسترسی برای افراد معلول و کم توان را داشته باشند.

استانداردهای آمفی تئاترها

استاندارد آمفی تئاتر در نویفرت :

ورودی و گیشه :

طراحی ورودی سالن باید به گونه ای باشد كه باعث تجمع افراد پشت در نشود و تهیه بلیط یا سایر تشریفات ورود در آن به سرعت و منظم انجام شود. بهتر است این نكته را در نظر بگیرید كه قرار گرفتن افراد باید بصورت خطی (صف) باشد، فضای مناسب برای افراد به صورت 1 متر مربع برای شش نفر و یا به صورت خطی حدود 2 متر به صورت طولی برای 4 نفر می باشد. در نتیجه برای ورود افراد به سالن چینش خطی مناسب ترین چینش است.

در این فضا می توان برنامه های آینده را تبلیغ کرد و بهتر است در آن اطلاعات و کنترل ورود و خروج قرار گیرند. سرانه جهت کل فضای ورودی در سالن های بالای 1200 نفر، 240 متر مربع است و ارتفاع این بخش دست کم 2/4 متر می باشد. همچنین نزدیک ورودی محل فروختن و رزرو بلیط برای مراجعین در نظر گرفته شود.

سالن انتظار :

فضایی است جهت تجمع حاضرین پیش از شروع برنامه و استراحت آن ها در بین چند برنامه. ‌این فضا باید ظرفیت تماشاچیان را داشته باشد، سرانه کل آن 26/0 متر مربع است و ارتفاع آن حداقل 3/3 تواند‌باشد. این فضا می‌تواند به شکلی دل انگیز زمینه برخوردهای مثبت فرهنگی را به دوراز فخر فروشی ها فراهم کند. در سالن انتظار می‌ برنامه آینده تالار را تبلیغ کرد و اشیای ارزشمندی نیز به نمایش گذاشت.

قسمت رختکن (که می‌تواند در فصولی از سال حذف شود) جهت تحویل گرفتن بالاپوش مردم است این فضا برای هر 20 نفر یک متر مربع است و حضور نگهبانی در آن ضروری است. از سالن انتظار علاوه برتالار باید به سایر فضاهای عمومی‌ (سرویس‌ها، اداری، رستوران، بوفه، …) دسترسی مستقیم موجود باشد. همچنین در ابتدای سالن انتظار فضایی با سرانه 2/0 متر مربع برای حداکثر %50 تماشاچیان که احتمالاً سیگار می کشند با تهویه مناسب ‌ و ارتفاع بیش از 3/3 متر پیش بینی می شود.

سالن های آمفی تئاتر

سالن اجرا :

در تجهیز سالن آمفی تئاتر حداكثر ظرفیت سالن آمفی تئاتر به طرح هندسی سالن، محدودیت های صوتی تصویری، آكوستیک سالن، خط دید و شكل و اندازه سن بستگی دارد.

طول ردیف: حداكثر 16 صندلی برای هر راهرو توصیه می شود اما در صورتی كه برای هر 3 راهرو یک در خروجی به عرض 1 متر در نظر گرفته شود و به ازای هر راهرو حداكثر 25 صندلی می توان نصب كرد، ضمنا برای هر تماشاچی به صورت نشسته باید فضایی برابر با حداقل 0.5 متر مربع محاسبه کرد.

حجم فضا در آمفی تئاترها معمولا حدود 4 الی 5 متر مكعب به ازای هر تماشاچی و در فضاهای اپرایی و موسیقایی حدود 6 الی 8 متر مكعب در نظر گرفته می شود.

راهروها :

سرانه کل فضای ارتباطی برای تالار 2 متر مربع است و حداقل ارتفاع راهروها 2/4 متر مربع است. راهروها مجموعاً سرانه ای حدود 80 مترمربع از کل فضا را دربرمی گیرند. ‌عرض راهروها حداقل 2/5 متر است و طراحی راهروهای ویژه جهت خروج حاضرین از تالار به فضای بیرون لازم است.

سرویس های بهداشتی :‌

سرویس ها باید در مسیر حرکت حاضرین و در دسترس عموم باشند. در این بخش اتاق هایی جهت دستشویی خانم ها در نظر گرفته می شود که برای هر 30 الی 35 نفر یک توالت آماده می شود. تعداد سرویس های بهداشتی باید به گونه ای باشد که صف های طولانی، هنگام استفاده از سرویس ها تشکیل نشود. همچنین سرویس ها باید برای معلولین به تفکیک ساخته شده و تهویه مناسبی داشته باشند.

طراحی جدید آمفی تئاترها

COFFEE BREAK (کافی شاپ) :

عنصر بعدی که در فضای سرسرا قرار می گیرد (کافی شاپ) است. برای این فضا برای هر میز 4 نفره 76/5 متر مربع فضا احتیاج دارید حال اگر در هر سانس اجرا 50 نفر بخواهند از کافی شاپ استفاده کنند ما احتیاج به 12 میز 4 نفره دارید یعنی 24/93 متر مربع فضا می خواهید. در کنار آن 15 متر مربع فضای آشپزخانه و محل فروش می خواهید.

فضای دیگر در سرسرا سرویس های بهداشتی است و از آنجا که جز فضاهای درجه ۳ می باشد نباید در دید کامل قرار گیرد البته بهتر است جایی باشد که به راحتی در دسترس باشد. زیرا جز فضاهای خدماتی است ۱۱/۲۹ متر مربع برای ۸ توالت و دستشویی احتیاج است.

فضاهای خدماتی پشت سن :

اتاق تعویض لباس: یکی از فضاهای کاربردی و اصلی سالن می باشد در طراحی این فضا باید دقت شود که این فضا به عنوان یک فضای خصوصی به حساب می آید و باید تمامی حریم های آن به خصوص برای خانم ها حفظ شود. مقدار فضای لازم برای هر نفر 5 متر مربع و برای 6 نفر با 8 کمد 45 متر مربع می باشد. نکته ی دیگر وجود انبار لباس است که 5 تا 7 متر مربع می باشد.

اتاق گریم: این فضا باید با سن در رابطه ی مستقیم عاری از صدا و دارای نور کافی باشد. محیطی که یک گریمور نیاز دارد تا بتواند به راحتی اطراف بازیگر حرکت کند و تمام کار خود را زیر نظر داشته باشد 28/2 متر مربع می باشد که با این حساب ما برای کار 3 گریمور به طور هم زمان کنار هم 72/6 متر مربع فضا می خواهیم. همچنین وجود سرویس دستشویی در این فضا ضروری می باشد.

اتاق نور و صدا: این فضا که بین نور پرداز و صدا بردار مشترک است باید دید مستقیم با قسمت اجرا داشته باشد که معمولا در جا نمایی این فضا آن را در قسمت پشت سالن در ارتفاع قرار می دهند همانند اتاق آپارات در سینما. حداقل فضا برای نور پرداز با دستگاه پرژکتور و 4 نور انداز 6 متر مربع و برای صدا بردار با دستگاه تنظیم و ضبط صدا 5 متر مربع می باشد همچنین پلکان های ارتباطی هم باید در نظر گرفت اما یک انبار به اندازه ی 12 متر مربع الزامی است.

قسمت های سالن آمفی تئاتر

اتاق کارگردان: که در کنار سن قرا می گیرد تا کارگردان در هنگام اجرا بطور مستقیم به نحوی که دیده نشود با سن در ارتباط باشد. ابعاد آن 9 متر مربع می باشد.

اتاق گروه موسیقی: یکی از بخش های مهم یک کار تیاتر اجرای ملودیهای منظم در سکانس های مختلف است. به همین منظور بهتر است کار گروه موسیقی همراه با تیاتر پیش رود برای همین ما فضایی را برای گروه موسیقی در نظر می گیریم.

فضای گروه موسیقی باید بصورتی چیدمان شود که سرپرست تمام گروه را زیر نظر داشته باشد و همچنین در قسمت کم صدا قرار گیرد و حتما یک فضا برای نگهداری ساز به ابعاد 4 متر مربع داشته باشد. ابعاد مناسب برای گروه موسیقی 16 متر مربع است.

اتاق استراحت گروه: فضای که گروه قبل از اجرا آنجا تمرکز و بعد از اجرا آنجا استراحت می کند. فضای کافی برای 8 کاناپه و میز 6 متر مربع است پس برای یک گروه 16 نفره ما 40 متر مربع فضا می خواهیم.

اتاق مطالعه: قسمتی که گروه در آن استقرار می یابد و ضمن خواندن سناریو با هم شروع به تمرین کار هم می کنند. مقدار فضای کافی برای مطالعه ی 20 نفر 42 متر مربع است.

اتاق مصاحبه: فضای لازم 16 متری است که شامل 1 میز و 10 صندلی است.

بخش های متفاوت بناهای فرهنگی

طراحی بخش خدمات و تاسیسات در هنگام طراحی آمفی تئاتر

این بخش شامل موتورخانه، انبار مرکزی و پارکینگ می باشد. در طراحی آمفی تئاتر، موتورخانه بایستی در جایی تعبیه شود که قادر به سرویس دهی به تمام بخش ها باشد و فضایی در حدود 50 متر برای این کار مناسب است.

برای انبار مرکزی فضایی در حدود 25 متر کافی است. مساحت مورد نیاز برای پارکینگ هم به ازای هر خودرو حدود 18 متر مربع است. لازم به ذکر است که در طراحی آمفی تئاتر، می بایست همه‌ی اتفاقات مانند حضور همزمان تعداد زیادی از میهمانان و رفت و آمد در مواقع اضطراری، قابلیت استفاده از امکانات سالن برای افراد معلول، نابینا، سالخورده و کم توان و … را پیش بینی کرد. از جمله نکات مهم در طراحی داخلی آمفی تئاتر، رعایت استانداردهای صندلی آمفی تئاتر مانند نحوه چیدمان صندلی و فاصله آنها از یکدیگر و … است.

گردآوری: بخش مد بیتوته